Stel, je vraagt iemand om iets te drinken voor je in te schenken. Moet diegene dan zeggen dat hij dat meteen doet of gelijk doet? Beide woorden kunnen in dit geval gebruikt worden.
Is er een verschil?
Zowel meteen als gelijk betekent dat iets op dat moment onmiddellijk gebeurt of in één moeite door kan. Beide woorden zijn dus synoniemen, en al een tijdje ook. Al sinds het einde van de negentiende eeuw staat in de Van Dale dat gelijk kan worden gebruikt als vervanging voor meteen. In de twintigste eeuw werd daar wel een kanttekening bij geplaatst. Het zou een woord zijn dat voornamelijk in de provincie werd gebruikt. Toch is Van Dale daar inmiddels op teruggekomen. Er zijn zelfs naslagwerken die nog eerder waren met het toevoegen van deze betekenis van gelijk.
Aanbieding van De Schrijfdokter – Clickable e-book met eenvoudige uitleg over de 150 meest voorkomende taalproblemen in het Nederlands
Hoe in Vlaanderen
Bij onze zuiderburen wordt gelijk minder vaak gebruikt in de betekenis van meteen dan bij ons. Sommigen zeggen dat het kan worden gezien als een germanisme, als een letterlijke vertaling van gleich. Er is echter geen bewijs dat het gebruik van gelijk voor meteen is ontstaan door buitenlandse invloeden.
Toch zie je een onderscheid wanneer de verschillende woorden worden gebruikt. Gelijk wordt vaker in een informele context gebruikt. Er zijn bovendien mensen die meteen mooier vinden. In een formele context wordt daarom meteen vaker gebruikt, kijk maar:
- Haal meteen even een brood als je toch bij de supermarkt in de buurt bent.
- Haal gelijk even een brood als je toch bij de supermarkt in de buurt bent.
- Wij verzoeken u het formulier meteen terug te sturen.
Een kanttekening bij dit alles is dat gelijk ook een andere betekenis kan hebben: tegelijk. Kan er verwarring ontstaan in een zin door de dubbele betekenis, dan is het beter om dit woord te vermijden en meteen of tegelijk te gebruiken. Kijk bijvoorbeeld naar de volgende zin waarin niet duidelijk is welke betekenis hier wordt bedoeld: “Zijn de kinderen gelijk weggegaan?”
Voor meer taalvragen kun je altijd De Schrijfdokter benaderen. Echter, voor een offerte mag je ons offerteformulier gebruiken. Wij hanteren altijd de regels en adviezen van het Genootschap Onze Taal in Den Haag.
