Je ziet het weleens, één in plaats van een. Maar waarom zou je die accenten gebruiken? In welke gevallen komt dat voor? Kijk bijvoorbeeld eens naar de woordgroep een van beide. Het zou kunnen dat de accenten op de een daar nodig zijn. Dat is in dit geval echter niet nodig. En er zijn meer van die gevallen.
Diverse voorbeelden met een
- De professor ging een-op-een met haar studenten in gesprek.
- Hij heeft mij daarover een en ander uitgelegd.
- Wendy was een van hun jongste leden.
- De politieagent was als een van de eersten ter plaatse.
- Niemand durfde het op een-na-laatste stuk taart te pakken.
- Ik ben zo zenuwachtig, ik ben een en al zenuwen.
Aanbieding van De Schrijfdokter – Clickable e-book met eenvoudige uitleg over de 150 meest voorkomende taalproblemen in het Nederlands
Een of één
Wat je ziet is dat een in deze zinnen niet als het telwoord één wordt gebruikt. Daarom hoeven er geen accenten worden toegevoegd. Is er wel sprake van het telwoord, of is er twijfel mogelijk of een als telwoord moet worden gezien, dan gebruik je wel de accenten. Je kunt dit toetsen door je af te vragen of het echt gaat om dat ene, of dat het er ook meer dan één kunnen zijn. Wat voorbeelden:
- Ik ben aan de lijn, dus ik mag maar één koekje van mezelf.
- Er hoeft maar één ding fout te gaan en het hele project valt in het water.
- De omstanders stonden als één man op om het slachtoffer te helpen.
- Hij had vanaf dag één een hekel aan zijn nieuwe baas.
- Mijn vriend en ik zitten bijna altijd op één lijn.
- Binnen de scouting was zij de nummer één!
Een van beide – uitzondering
Natuurlijk is deze regel niet waterdicht. Er zijn genoeg zinnen te bedenken waarin het telwoord één woord gebruikt, maar de accenten niet per se nodig zijn. In die gevallen kun je uit de context meteen halen dat het om het telwoord gaat. Dat wil niet zeggen dat je daar geen accenten mag gebruiken, maar het hoeft niet. Vaak merk je wel dat door de variant één te gebruiken meer nadruk wordt gelegd op het feit dat het er echt maar één is, namelijk:
- Een op de drie huwelijken eindigt in een scheiding.
- Eén op de drie huwelijken eindigt in een scheiding.
- De buren waren aan een stuk aan het boren.
- De buren waren aan één stuk aan het boren.
- In een keer kwam het besef dat ik bijna dertig werd.
- In één keer kwam het besef dat ik bijna dertig werd.
- We gingen met zijn vieren op stap, maar slechts een van ons wist iemand te versieren.
- We gingen met zijn vieren op stap, maar slechts één van ons wist iemand te versieren.
Heb je vaker vragen over dit soort taalkwesties, stel ze gerust aan De Schrijfdokter. Ook voor het opvragen van een offerte, mag je ons benaderen. Doe dit dan via ons offerteformulier. Wij volgen altijd de regels en richtlijnen van het Genootschap Onze Taal in Den Haag.
